Οι φετινοί φιναλίστ για το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που επιλέχθηκαν σε κοινή μυστική ψηφοφορία από τις επιτροπές Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανάπτυξης στις 12 Οκτωβρίου, είναι:
- H Jina Mahsa Amini (Μαχσά Αμινί) και το Κίνημα στο Ιράν: Γυναικα, Ζωή, Ελευθερία
- Οι Vilma Núñez de Escorcia και Επίσκοπος Rolando José Álvarez Lagos από τη Νικαράγουα
- Οι ακτιβιστές που αγωνίζονται για μια δωρεάν, ασφαλή και νόμιμη έκτρωση στην Πολωνία, το Ελ Σαλβαδόρ και τις ΗΠΑ
Μαχσά Αμινί και το Κίνημα στο Ιράν: Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία
Η Μαχσά Αμινί, μια 22χρονη Κουρδικής καταγωγής, επισκεπτόταν την Τεχεράνη τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν συνελήφθη και ξυλοκοπήθηκε από τη λεγόμενη ηθική αστυνομία επειδή φορούσε το χιτζάμπ με τον «λάθος» τρόπο. Ο θάνατός της πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις στο Ιράν, με τις γυναίκες να πρωτοστατούν στις διαμαρτυρίες κατά των νόμου για το χιτζάμπ κι αλλων που εισάγουν διακρίσεις, υπό το σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία»
Vilma Núñez de Escorcia και Επίσκοπος Rolando José Álvarez Lagos από τη Νικαράγουα
Η Vilma Nuñez αγωνίζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα των κατοίκων της Νικαράγουας εδώ και δεκαετίες και παρά τις διώξεις που υφίσταται, παραμένει στη χώρα της. Ο Rolando Álvarez, Επίσκοπος της Matagalpa, υπήρξε ένας από τους πιο σφοδρούς επικριτές του καθεστώτος του προέδρου Ντανιέλ Ορτέγκα. Τον Φεβρουάριο του 2023, αφού αρνήθηκε να φύγει από τη χώρα, καταδικάστηκε σε 26 χρόνια φυλάκιση και η ιθαγένειά του τέθηκε σε αναστολή.
Γυναίκες που αγωνίζονται για μια δωρεάν ασφαλή και νόμιμη έκτρωση στην Πολωνία – Ελ Σαλβαδόρ & ΗΠΑ
Η Justyna Wydrzyńska είναι Πολωνή ακτιβίστρια των δικαιωμάτων των γυναικών και μέλος της Ομάδας του Abortion Dream Team, η οποία καταδικάστηκε σε οκτώ μήνες κοινωφελούς εργασίας επειδή βοήθησε μια γυναίκα να κάνει έκτρωση στην Πολωνία.
Η Morena Herrera είναι φεμινίστρια και κοινωνική ακτιβίστρια, που υποστηρίζει την ασφαλή και νόμιμη πρόσβαση στις αμβλώσεις στο Ελ Σαλβαδόρ.
Η Colleen McNicholas είναι Αμερικανίδα μαιευτήρας-γυναικολόγος με ισχυρό ιστορικό υψηλής ποιότητας φροντίδας ασθενών και αποτελεσματική υπεράσπιση της αναπαραγωγικής υγείας.
Οι φιναλίστ επιλέχθηκαν από ευρωβουλευτές από έναν μεγαλύτερο κατάλογο υποψηφιοτήτων που έγιναν από πολιτικές ομάδες ή ομάδες τουλάχιστον 40 ευρωβουλευτών.
Το ετήσιο Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονέμεται σε άτομα και οργανισμούς που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες από το 1988. Ονομάζεται προς τιμή του Σοβιετικού φυσικού και πολιτικού αντιφρονούντος Αντρέι Ζαχάρωφ και έχει χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ.
Μέσω του βραβείου και του συναφούς δικτύου, η ΕΕ στηρίζει τους βραβευθέντες προκειμένου να τους ενισχύσει και να τους ενδυναμώσει, ώστε να συνεχίσουν τους αγώνες τους.Το βραβείο έχει μέχρι στιγμής απονεμηθεί σε αντιφρονούντες, πολιτικούς ηγέτες, δημοσιογράφους, δικηγόρους, ακτιβιστές από την κοινωνία των πολιτών, συγγραφείς, μητέρες, συζύγους, ηγέτες μειονοτήτων, μια αντιτρομοκρατική ομάδα, ακτιβιστές για την ειρήνη, έναν ακτιβιστή για τον αγώνα κατά των βασανιστηρίων, έναν γελοιογράφο, επί μακρόν φυλακισμένους αντιρρησίες συνείδησης, έναν κινηματογραφιστή, στον ΟΗΕ ως φορέα, ακόμα και σε ένα παιδί που πραγματοποίησε εκστρατεία για το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Το βραβείο προωθεί ιδίως την ελευθερία της έκφρασης, την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, την ανάπτυξη της δημοκρατίας και την εφαρμογή του κράτους δικαίου. Αρκετοί βραβευθέντες, μεταξύ των οποίων οι Nelson Mandela, Malala Yousafzai, Denis Mukwege και Nadia Murad, βραβεύτηκαν στη συνέχεια με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το Βραβείο Ζαχάρωφ με χρηματικό έπαθλο 50 000 ευρώ σε πανηγυρική συνεδρίαση στο Στρασβούργο προς τα τέλη κάθε έτους. Κάθε πολιτική ομάδα του Κοινοβουλίου καθώς και οι επιμέρους βουλευτές μπορούν να προτείνουν υποψηφίους (για κάθε υποψήφιο απαιτείται η στήριξη τουλάχιστον 40 βουλευτών).
Οι υποψήφιοι παρουσιάζονται σε κοινή συνεδρίαση των επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανάπτυξης και της υποεπιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, των οποίων τα μέλη σε πλήρη σύνθεση ψηφίζουν τους τρεις επικρατέστερους υποψηφίους.
Ο τελικός νικητής (ή νικητές) του Βραβείου Ζαχάρωφ επιλέγεται από τη διάσκεψη των Προέδρων, ένα σώμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επικεφαλής του οποίου είναι ο πρόεδρος και περιλαμβάνει τους προέδρους όλων των πολιτικών ομάδων που αντιπροσωπεύονται στο Κοινοβούλιο, έτσι ώστε η επιλογή του βραβευόμενου να είναι πραγματικά ευρωπαϊκή.
