Στο πλαίσιο της πέμπτης έκθεσης της Γυναικείας Αρχιτεκτονικής Εταιρείας* με τίτλο «Revival», που ξεκίνησε πρόσφατα στο «Σιλό» του Βελιγραδίου, πραγματοποιήθηκε μια σειρά πάνελ που αφορούσαν θέματα αναζωογόνησης και επανενεργοποίησης παραμελημένων και αστικών πυρήνων, κυκλικότητας σε δομημένα περιβάλλοντα και αφύπνιση του ευρύτερου κοινού σχετικά με τη δυνατότητα να επηρεάσουν το είδος της φύσης και της λειτουργίας που μπορούν να αποκτήσουν στο μέλλον τέτοιοι χώροι, ως μεγάλοι οργανικοί πόροι.
Στο πάνελ «Urban Recycling», η αρχιτέκτονας Maja Lalić από το Mikser μοιράστηκε με τους συνομιλητές και το κοινό την εμπειρία ενεργοποίησης των «Silos» και των βιομηχανικών εγκαταστάσεων της συνοικίας Savamala, που δεν ήταν διαθέσιμες στο κοινό εκείνη την περίοδο, μέσω του Mikser. Πολιτιστικές πλατφόρμες Festival και Mikser House.
Μέσα από αυτά τα παραδείγματα της εμπειρίας Mikser στη δημιουργία και τη διατήρηση κοινοτήτων σε παλαιότερα εγκαταλειμμένες και παραμελημένες περιοχές, η Maja παρουσίασε τη συμμετοχική μεθοδολογία και μία από τις βασικές τεχνολογίες που ενσωματώνονται στο έργο euPOLIS – τη δημιουργία του κοινοτικού κόμβου που θα χρησιμεύσει ως σημείο συνάντησης για πολίτες, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων και οι εκπρόσωποι σε διαφορετικούς κλάδους αστικού σχεδιασμού σε καταστάσεις όπου τα επίσημα εργαλεία και οι ικανότητες της πόλης δεν επαρκούν για να καλύψουν όλες τις ανάγκες από διαφορετικές ομάδες συμφερόντων και ενδιαφερόμενους φορείς.
Μαζί με τη Maja Lalić, στη συζήτηση συμμετείχαν ο Darko Polić, αρχιτέκτονας-πολεοδόμος από το Novi Sad, και ο Marko Korošec από τους “Remorker Architects”, ενώ τη συνομιλία συντόνισε η Žaklina Gligorijević, πολεοδόμος και πρώην διευθύντρια του Urban Institute.
– Πώς μπορούν να αναζωογονηθούν εγκαταλελειμμένοι χώροι στο Βελιγράδι χωρίς μεγάλες επενδύσεις;
Αυτό είναι ένα κοινό ερώτημα των αρχιτεκτόνων και των πολεοδόμων σε περιόδους κοινωνικής κρίσης. Η απειλή για την αυθεντική αρχιτεκτονική σε τέτοιες μεταβατικές εποχές είναι σχεδόν ένας κανόνας και τότε γίνονται προφανείς δύο αντίθετες αρχές. Το ένα είναι η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένης της γης, ενώ το άλλο είναι η επιθυμία διατήρησης ιστορικών ταυτοτήτων και χαρακτήρων – ξεκίνησε τη συζήτηση ο Gligorijević.
Ως έμπνευση και παραδείγματα για συζήτηση, παρουσίασε επίσης πολλά παραδείγματα αναζωογόνησης των γειτονιών του Βελιγραδίου, όπως το Χαμάμ του Πρίγκιπα Μίλος, η Μπαρουτάνα, το Staro Sajmište (Παλιό Εκθεσιακός Χώρος) και άλλα…
-Το Βελιγράδι είναι ένας καλός χώρος εκπαίδευσης για την αστική ανακύκλωση. Αν κάποιος θυμάται πώς έμοιαζε το σημερινό Beton Hall πριν από 30 χρόνια, ξέρει ότι ήταν ένα μέρος της πόλης που δεν πήγαινες: κοτέτσια, καφετιέρες και, με άλλα λόγια, μια αντιαισθητική γωνιά. Η αναβίωση αυτού του χώρου ξεκίνησε όταν ένας ιδιώτης άνοιξε εκεί ένα κατάστημα μεταχειρισμένων ρούχων, το οποίο σιγά σιγά εξελίχθηκε σε επίδειξη μόδας.
Τα πρώτα μεγάφωνα βγήκαν έξω, οι πρώτες δημόσιες εκδηλώσεις άρχισαν να διοργανώνονται εδώ, όπως η μεγάλη συγκέντρωση πολεοδόμων της Βαρκελώνης στο Βελιγράδι το 2007. Αυτό άλλαξε εντελώς τον σκοπό και την εμφάνιση αυτού του χώρου – δήλωσε ο Gligorijević και πρόσθεσε ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι μόνο η κατασκευή κτιρίων, είναι καταλυτική. και θα πρέπει να είναι καταλύτης για τις διαδικασίες και τις σχέσεις, την ατμόσφαιρα στην πόλη.
Η Maja Lalić ακολούθησε εφιστώντας την προσοχή στο πώς σε ορισμένους τοπικούς κύκλους το gentrification εξακολουθεί να θεωρείται θετικό φαινόμενο ως μόνιμη συνθήκη, ενώ το κοινό ξεχνά τι είναι δημόσιο συμφέρον και τι και πού είναι αυτή η πλατεία, η αγορά όπου εμείς ως πολίτες συναντιόμαστε και διατηρούμε διάλογο .
-Δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχει μια κοινωνία που κατάφερε να διατηρήσει τέτοιου είδους διάλογο και αλληλεπίδραση μεταξύ πολιτών και θεσμών και να τους κάνει μόνιμους. Οι επαναστάτες δεν έχουν δουλειά μετά την επανάσταση, αλλά αυτές οι σχέσεις είναι τόσο δυναμικές που είναι απαραίτητο να προσαρμόζονται συνεχώς, να αλλάζουν και να παρακολουθούνται στενά.
Είναι σημαντικό να φέρουμε τους πολίτες του Βελιγραδίου σε όλα αυτά τα μέρη, να τους εξοικειώσουμε με μια διαφορετική αισθητική και σκοπό. Δεν είχαμε χρόνο να οικοδομήσουμε μια σχέση με τη μοντερνιστική κληρονομιά και υπάρχει σοβαρή απειλή ότι αυτή η κληρονομιά θα καταστραφεί πριν δούμε την αξία της – επεσήμανε η Maja Lalić και πρόσθεσε ότι δεν χρειάζονται πάντα δισεκατομμύρια για να ξεκινήσει μια τέτοια διαδικασία. αλλά μόνο ένα επίκαιρο και καλό κίνητρο για τα δημιουργικά να επιτρέψουν στο κοινό ίσως την πρώτη άμεση επαφή με την τέχνη.
Ο Ντάρκο Πόλιτς θυμήθηκε την αναβίωση της «Chinatown» στο Νόβι Σαντ ως μέρος του έργου Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
*Η Γυναικεία Αρχιτεκτονική Εταιρεία ŽAD είναι μια μη κυβερνητική επαγγελματική ένωση με στόχο την ανάπτυξη και τη βελτίωση της θέσης των γυναικών αρχιτεκτόνων στη Δημοκρατία της Σερβίας.
