Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει μια νέα στρατηγική για να καταστεί ο μεγαλύτερος χώρος ελεύθερης κυκλοφορίας στον κόσμο -ο χώρος Σένγκεν- ισχυρότερος και ανθεκτικότερος.
Ο χώρος Σένγκεν φιλοξενεί πάνω από 420 εκατομμύρια άτομα σε 26 χώρες. Η κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα μεταξύ των κρατών Σένγκεν αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής: σχεδόν 1,7 εκατομμύρια άτομα διαμένουν σε ένα κράτος Σένγκεν και εργάζονται σε άλλο.
Οι άνθρωποι έχουν χτίσει τη ζωή τους γύρω από τις ελευθερίες που προσφέρει ο χώρος Σένγκεν, ενώ 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι μεταβαίνουν καθημερινά από ένα κράτος Σένγκεν σε άλλο.
Η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι καίριας σημασίας για την ανάκαμψη της Ευρώπης μετά την κρίση του κορονοϊού.
Με τη σημερινή στρατηγική, η Επιτροπή προβαίνει σε απολογισμό των προκλήσεων που αντιμετώπισε ο χώρος Σένγκεν τα τελευταία χρόνια και χαράσσει μια μελλοντική πορεία που διατηρεί τα οφέλη του Σένγκεν.
Απαιτείται κοινή δράση σε επίπεδο Ένωσης προκειμένου τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις σημερινές προκλήσεις.
Τρεις είναι οι πυλώνες που στηρίζουν την εύρυθμη λειτουργία του χώρου Σένγκεν: η αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, η ενίσχυση των εσωτερικών μέτρων για την αντιστάθμιση της απουσίας ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, ιδίως όσον αφορά την αστυνομική συνεργασία, την ασφάλεια και τη διαχείριση της μετανάστευσης, και η εξασφάλιση άρτιας ετοιμότητας και διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της ολοκλήρωσης του χώρου Σένγκεν.
Για να ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη στην εφαρμογή των κανόνων Σένγκεν, η Επιτροπή υποβάλλει επίσης σήμερα πρόταση για την αναθεώρηση του μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης Σένγκεν.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε: «Η ελευθερία μετακίνησης, διαβίωσης και εργασίας σε διαφορετικά κράτη μέλη είναι μια ελευθερία που χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης από τους Ευρωπαίους.
Ο χώρος Σένγκεν αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ΕΕ και οι διάφορες κρίσεις και προκλήσεις μάς έχουν δείξει ότι δεν μπορούμε να τον θεωρούμε δεδομένο. Σήμερα παρουσιάζουμε μια μελλοντική πορεία που διασφαλίζει ότι ο χώρος Σένγκεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο πέρασμα του χρόνου και εξασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών, όποιες και αν είναι οι περιστάσεις, ώστε να ανοικοδομήσουμε τις οικονομίες μας και να αναδυθούμε μαζί ισχυρότεροι.»
Ο αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, Μαργαρίτης Σχοινάς, δήλωσε: «Η απρόσκοπτη κυκλοφορία εντός του χώρου Σένγκεν είναι απαραίτητη για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής μας.
Το Σένγκεν είναι μια καλοκουρδισμένη μηχανή αλλά, όπως κάθε μηχανή, για να αντεπεξέλθει στο πέρασμα του χρόνου, τα θεμέλιά του πρέπει να υποστυλώνονται και να ενισχύονται διαρκώς. Σήμερα παρουσιάζουμε μια νέα μελλοντική πορεία που διασφαλίζει την ασφάλεια και την κινητικότητα των πολιτών της ΕΕ, ενισχύοντας παράλληλα την ανθεκτικότητα του χώρου Σένγκεν στις προκλήσεις.
Φυσικά, ο χώρος Σένγκεν δεν είναι πλήρης χωρίς όλα τα κράτη μέλη μας. Ένας πιο περιεκτικός χώρος Σένγκεν θα είναι ισχυρότερος και ασφαλέστερος.»
Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιούανσον, δήλωσε: Με τη σημερινή στρατηγική Σένγκεν, θα είμαστε ισχυρότεροι προς τα έξω ώστε να είμαστε πιο ελεύθεροι προς τα μέσα.
Συστήματα ΤΠ αιχμής θα βελτιώσουν τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, ενώ η ενισχυμένη αστυνομική συνεργασία και η κοινή διαχείριση της μετανάστευσης θα συμβάλουν στην ενίσχυση του χώρου Σένγκεν χωρίς συνοριακούς ελέγχους.
Η σημερινή στρατηγική θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη και τη διακυβέρνηση, ώστε να μπορέσουμε να προβλέψουμε, να προετοιμαστούμε και να αντιδράσουμε καλύτερα, ενώ δεσμεύομαι να διασφαλίσω ότι όλα τα κράτη μέλη θα διαδραματίσουν τον ρόλο τους.»
Η στρατηγική έχει τους ακόλουθους στόχους…
Διασφάλιση της αποτελεσματικής διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, μέσω της εν εξελίξει ανάπτυξης του μόνιμου σώματος της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής· της διαλειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων για τη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης έως το 2023· και της επικείμενης πρότασης να καταστούν οι αιτήσεις θεώρησης και τα ταξιδιωτικά έγγραφα ψηφιακά.
Η Επιτροπή καλεί επίσης τους συννομοθέτες να εγκρίνουν ταχέως την πρόταση νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο σχετικά με τον έλεγχο των ατόμων που διασχίζουν χωρίς άδεια.
Ενίσχυση του χώρου Σένγκεν εσωτερικά, δεδομένου ότι η στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για την πρόληψη και την καταπολέμηση των απειλών κατά της ασφάλειας είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση και την αντιστάθμιση της απουσίας ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.
Οι νέες πρωτοβουλίες θα περιλαμβάνουν ενωσιακό κώδικα αστυνομικής συνεργασίας· αναβάθμιση του πλαισίου Prüm για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με το DNA, τα δακτυλικά αποτυπώματα και τους αριθμούς κυκλοφορίας οχημάτων· και επέκταση της εκ των προτέρων διαβίβασης πληροφοριών για τους επιβάτες στις πτήσεις εντός του χώρου Σένγκεν.
Το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο, μόλις εγκριθεί, θα θεσπίσει επίσης κοινή προσέγγιση για τη διαχείριση της μετανάστευσης, ένα σημαντικό στοιχείο για την εύρυθμη λειτουργία του χώρου Σένγκεν.
Βελτίωση της ετοιμότητας και της διακυβέρνησης: Η Επιτροπή προτείνει σήμερα την αναθεώρηση του μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης Σένγκεν (πιο κάτω). Θα συγκαλεί επίσης τακτικά φόρουμ Σένγκεν για την προώθηση του πολιτικού διαλόγου σχετικά με την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, με βάση τις ετήσιες εκθέσεις για την κατάσταση του Σένγκεν.
Εντός του τρέχοντος έτους η Επιτροπή θα προτείνει την αναθεώρηση του κώδικα συνόρων του Σένγκεν, ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του χώρου Σένγκεν σε σοβαρές απειλές, εξασφαλίζοντας στενό συντονισμό και θεσπίζοντας τις αναγκαίες διασφαλίσεις ώστε η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα να παραμείνει μέτρο έσχατης ανάγκης.
Η Επιτροπή θα παρουσιάσει επίσης σχέδιο έκτακτης ανάγκης που θα επιτρέπει την επανενεργοποίηση του επιτυχημένου συστήματος των πράσινων λωρίδων για την αδιάλειπτη κυκλοφορία εμπορευμάτων σε περίπτωση μελλοντικών κρίσεων.
Τέλος, η Επιτροπή θα ξεκινήσει διάλογο με τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας επαναφοράς των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.
Διεύρυνση του χώρου Σένγκεν: Το μέλλον του Σένγκεν πρέπει να σηματοδοτηθεί από την επέκταση σε εκείνα τα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν ανήκουν ακόμη στον χώρο Σένγκεν. Πρόκειται τόσο για θεμιτή προσδοκία όσο και για νομική υποχρέωση για τις χώρες που αξιολογούνται ως έτοιμες για προσχώρηση.
Αναθεωρημένος μηχανισμός αξιολόγησης
Για να ενισχυθεί η κοινή εμπιστοσύνη στην εφαρμογή των κανόνων Σένγκεν και να διασφαλιστεί ότι τυχόν ελλείψεις εντοπίζονται και καλύπτονται γρήγορα, η Επιτροπή προτείνει σήμερα την αναθεώρηση του μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης Σένγκεν.
Οι αλλαγές περιλαμβάνουν επιτάχυνση της διαδικασίας αξιολόγησης, καθώς και ταχεία διαδικασία σε περίπτωση σημαντικών ελλείψεων που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον χώρο Σένγκεν στο σύνολό του. Θα υπάρξει επίσης μεγαλύτερη πολιτική εστίαση στις αξιολογήσεις Σένγκεν, καθώς τα αποτελέσματά τους θα περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση για την κατάσταση του Σένγκεν και θα συζητούνται με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Ο αναθεωρημένος μηχανισμός περιλαμβάνει ενισχυμένη παρακολούθηση του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ιστορικό
Πριν από 36 χρόνια, 5 κράτη μέλη συμφώνησαν να καταργήσουν τους ελέγχους των συνόρων μεταξύ τους. Σήμερα ο χώρος Σένγκεν χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα φιλοξενεί πάνω από 420 εκατομμύρια άτομα σε 26 ευρωπαϊκά κράτη. Ο χώρος Σένγκεν αποτελείται από όλες τις χώρες της ΕΕ εκτός από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Κροατία, την Κύπρο και την Ιρλανδία. Περιλαμβάνει επίσης τέσσερις χώρες εκτός ΕΕ: την Ισλανδία, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Λιχτενστάιν.
Οι κανόνες Σένγκεν χρειάζονται επικαιροποίηση προκειμένου να προσαρμοστούν στις εξελισσόμενες προκλήσεις. Για την οικοδόμηση ενός πιο ανθεκτικού χώρου Σένγκεν, η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης τον περασμένο Σεπτέμβριο ότι η Επιτροπή θα προτείνει νέα στρατηγική για το μέλλον του Σένγκεν.
Η στρατηγική αυτή βασίζεται σε εκτενείς διαβουλεύσεις με μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τους υπουργούς Εσωτερικών που συνήλθαν στο πλαίσιο του φόρουμ Σένγκεν τον Νοέμβριο του 2020 και τον Μάιο του 2021.
