Η πρόταση της Επιτροπής για τον πρώτο ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα έχει ως σκοπό να κατοχυρώσει νομοθετικά τον στόχο που τίθεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία – να καταστούν η οικονομία και η κοινωνία της Ευρώπης κλιματικά ουδέτερες έως το 2050.
Αυτό σημαίνει την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τις χώρες της ΕΕ συνολικά, κυρίως μέσω της μείωσης των εκπομπών, των επενδύσεων σε πράσινες τεχνολογίες και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Ο νόμος έχει ως σκοπό να εξασφαλίσει ότι όλες οι πολιτικές της ΕΕ θα συμβάλλουν στην επίτευξη του εν λόγω στόχου και ότι όλοι οι τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας θα διαδραματίσουν τον ρόλο που τους αναλογεί.
Ειδικότεροι στόχοι
- Να καθοριστεί η μακροπρόθεσμη πορεία για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 μέσω όλων των πολιτικών, με τρόπο κοινωνικά δίκαιο και οικονομικά αποδοτικό
- Να δημιουργηθεί σύστημα για την παρακολούθηση της προόδου και, όταν απαιτείται, τη λήψη περαιτέρω μέτρων
Να παρασχεθεί προβλεψιμότητα για τους επενδυτές και τους λοιπούς οικονομικούς παράγοντες - Να εξασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα είναι μη αναστρέψιμη
Κύρια στοιχεία
Με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, η Επιτροπή προτείνει έναν νομικά δεσμευτικό στόχο μηδενικών καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050.
Τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ υποχρεώνονται να λάβουν τα αναγκαία μέτρα σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο για την επίτευξη του στόχου, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία της προώθησης της δίκαιης κατανομής των βαρών και της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών.
Ο νόμος για το κλίμα περιλαμβάνει μέτρα για την παρακολούθηση της προόδου και την ανάλογη προσαρμογή των δράσεών μας, με βάση τα υφιστάμενα συστήματα, όπως η διαδικασία διακυβέρνησης για τα εθνικά σχέδια των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα, οι τακτικές εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος και τα τελευταία επιστημονικά στοιχεία για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της.
Η πρόοδος θα εξετάζεται ανά πενταετία, σύμφωνα με τη διαδικασία του παγκόσμιου απολογισμού βάσει της συμφωνίας του Παρισιού.
Ο νόμος για το κλίμα πραγματεύεται επίσης τα αναγκαία βήματα για την επίτευξη του στόχου του 2050:
- Βάσει μιας ολοκληρωμένης εκτίμησης επιπτώσεων, η Επιτροπή έχει προτείνει ως νέο στόχο της ΕΕ για το 2030 τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Συναφώς, η Επιτροπή έχει προτείνει τη συμπερίληψη του νέου στόχου της ΕΕ για το 2030 στον νόμο.
- Έως τον Ιούλιο του 2021 η Επιτροπή θα επανεξετάσει όλα τα σχετικά μέσα πολιτικής και, όπου συντρέχει ανάγκη, θα προτείνει την αναθεώρησή τους, προκειμένου να επιτευχθούν οι πρόσθετες μειώσεις εκπομπών έως το 2030.
- Η Επιτροπή προτείνει να θεσπιστεί μια πορεία σε επίπεδο ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου την περίοδο 2030-2050, με σκοπό τη μέτρηση της προόδου και την εξασφάλιση προβλεψιμότητας για τις δημόσιες αρχές, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες.
- Έως τον Σεπτέμβριο του 2023, και στη συνέχεια ανά πενταετία, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τη συνέπεια των ενωσιακών και των εθνικών μέτρων με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας και με την πορεία της περιόδου 2030-2050.
- Η Επιτροπή θα έχει την εξουσία να εκδίδει συστάσεις προς τα κράτη μέλη των οποίων οι δράσεις δεν συνάδουν με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας, τα δε κράτη μέλη θα είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις συστάσεις αυτές ή να εξηγούν τους λόγους για τους οποίους δεν το έπραξαν.
- Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές προσαρμογής για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και τον περιορισμό της ευπάθειας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Επόμενα στάδια
Η νομοθετική πρόταση υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών για περαιτέρω εξέταση βάσει της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία επί του κανονισμού για τον νόμο για το κλίμα τον Απρίλιο του 2021. Ο φάκελος βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της προετοιμασίας για επίσημη έγκριση.
Βάσει της πολιτικής συμφωνίας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έχουν συμφωνήσει ότι ο νόμος για το κλίμα θα περιλαμβάνει:
Νομικά κατοχυρωμένο στόχο της Ένωσης να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050·
Φιλόδοξο στόχο για το κλίμα έως το 2030 που συνίσταται σε μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με το 1990, με σαφήνεια όσον αφορά τη συμβολή των μειώσεων και των απορροφήσεων εκπομπών·
αναγνώριση της ανάγκης να ενισχυθεί η καταβόθρα διοξειδίου του άνθρακα της ΕΕ μέσω ενός πιο φιλόδοξου κανονισμού για τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοπονία (LULUCF), για τον οποίο η Επιτροπή θα υποβάλει προτάσεις τον Ιούνιο του 2021·
Διαδικασία για τον καθορισμό κλιματικού στόχου για το 2040, στον οποίο θα λαμβάνεται υπόψη ενδεικτικός προϋπολογισμός για τα αέρια του θερμοκηπίου για την περίοδο 2030-2050 που θα δημοσιεύσει η Επιτροπή·
δέσμευση για αρνητικές εκπομπές μετά το 2050·
Συγκρότηση ευρωπαϊκής επιστημονικής συμβουλευτικής επιτροπής για την κλιματική αλλαγή, η οποία θα παρέχει ανεξάρτητες επιστημονικές συμβουλές·
αποτελεσματικότερες διατάξεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·
Ισχυρή συνοχή όλων των πολιτικών της Ένωσης με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας·
Δέσμευση για συνεργασία με τους διάφορους κλάδους της οικονομίας ώστε να καταρτιστούν χάρτες πορείας ανά κλάδο οι οποίοι θα χαράσσουν την πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα στους κλάδους αυτούς.
Απόψεις των ενδιαφερομένων
Η Επιτροπή διεξήγαγε εκτενή ανάλυση και διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη για την εκπόνηση του στρατηγικού οράματός της για μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ, το οποίο δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2018. Στη συνέχεια, το εν λόγω όραμα υποβλήθηκε σε συζήτηση πανευρωπαϊκής εμβέλειας.
Στις 28 Ιανουαρίου 2020 μια δημόσια διάσκεψη υψηλού επιπέδου παρείχε μία ακόμη ευκαιρία για ανοικτή και δημόσια συζήτηση με τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, πριν από την οριστική διαμόρφωση και έγκρισή του.
Το κοινό είχε επίσης τη δυνατότητα να υποβάλει παρατηρήσεις σχετικά με τον χάρτη πορείας για τη νομοθετική πρόταση, διαδικασία που συγκέντρωσε σχεδόν 1.000 απαντήσεις.
