Η 27η Ιανουαρίου σηματοδοτεί τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος και την 78η επέτειο της απελευθέρωσης του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης Άουσβιτς-Μπιρκενάου.
Ενόψει της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης του Ολοκαυτώματος, η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν δήλωσε:
«Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ τα έξι εκατομμύρια Εβραίους, άντρες, γυναίκες και παιδιά, ούτε τα άλλα θύματα, μεταξύ των οποίων εκατοντάδες χιλιάδες Ρομά, που δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.
Το φετινό έτος θα σημαδευτεί από τη μνήμη της εβραϊκής αντίστασης και εξέγερσης στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη. Θα τιμήσουμε την 80ή επέτειο σημαντικών εξεγέρσεων, όπως η εξέγερση του γκέτο της Βαρσοβίας στις 19 Απριλίου 1943, η οποία έγινε σύμβολο της εβραϊκής αντίστασης και της βαρβαρότητας του ναζιστικού καθεστώτος.
Θα τιμήσουμε όμως και άλλες πράξεις αντίστασης, όπως αυτές στο Βέλγιο, όπου την ίδια μέρα, τρία μέλη της αντίστασης, ο Ρομπέρ Μεστριό, ο Γιούρα Λιβσίτς και ο Ζαν Φρανκλεμόν έκαναν σαμποτάζ σε τρένο με προορισμό το Άουσβιτς, που μετέφερε Εβραίους καταδικασμένους σε θάνατο. Κάποιοι κατάφεραν να ξεφύγουν από το τρένο αυτό και 120 από αυτούς επέζησαν.
Υπήρξαν και άλλες εξεγέρσεις που ίσως είναι λιγότερο γνωστές, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και θανάτου στην Τρεμπλίνκα και στο Σομπιμπόρ, ή στο γκέτο του Μπιάλιστοκ. Κι αυτό γιατί οι Εβραίοι δεν έδειξαν παθητικότητα. Το αντίθετο, οργάνωσαν αντίσταση κατά των Ναζί.
Ακόμα και σήμερα, και εις αεί, μπορούμε να αντλήσουμε διδάγματα από τη δύναμη, το θάρρος και την αποφασιστικότητα αυτών των Εβραίων μαχητών και ανταρτών με τον ανεπαρκή οπλισμό, που, κόντρα σε όλες τις πιθανότητες, εξεγέρθηκαν με επιτυχία, ρισκάροντας σχεδόν βέβαιο θάνατο. Πολέμησαν στο όνομα της δικαιοσύνης. Ήταν αποφασισμένοι να αντισταθούν.
Με τα λόγια του επιζώντα του Άουσβιτς, Έλι Βίζελ: “Το ερώτημα δεν είναι γιατί δεν πολέμησαν όλοι οι Εβραίοι, αλλά πώς έγινε και πολέμησαν τόσοι. Υφίσταντο βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς, πείνα· πού βρήκαν τη δύναμη —την πνευματική και τη σωματική— να αντισταθούν;”
Δεν μπορούμε να σιωπούμε μπροστά στην αδικία, δεν μπορούμε να σιωπούμε όταν γίνονται σφαγές. Πρέπει να υψώνουμε το ανάστημά μας απέναντι στον αντισημιτισμό, τον αντιτσιγγανισμό και όλες τις μορφές μίσους και διακρίσεων — είτε λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, είτε θρησκείας ή πεποιθήσεων, φύλου, γενετήσιου προσανατολισμού, ηλικίας ή αναπηρίας.
Ο αντισημιτισμός οδήγησε στο Ολοκαύτωμα, αλλά δεν τελείωσε εκεί. Ο αντισημιτισμός βρίσκεται και πάλι σε άνοδο στην Ευρώπη. Το ίδιο και η άρνηση, η στρέβλωση και η υποβάθμιση του Ολοκαυτώματος, που τροφοδοτούν τον αντισημιτισμό και έχουν διαβρωτικές συνέπειες για τη συλλογική ευρωπαϊκή μνήμη και συνοχή.
Η μνήμη δεν είναι αυτοσκοπός. Πρέπει να κάνουμε ένα βήμα παραπέρα. Πρέπει να διαφυλάξουμε την εβραϊκή ζωή. Η ευημερία της Ευρώπης είναι δυνατή μόνο αν είναι δυνατή και για τις εβραϊκές κοινότητές της. Θα καταβάλουμε προσπάθειες για μια Ευρωπαϊκή Ένωση απαλλαγμένη από τον αντισημιτισμό και οποιαδήποτε μορφή διακρίσεων. Για μια ανοικτή, συμπεριληπτική και ισότιμη ευρωπαϊκή κοινωνία.»
Στις 5 Οκτωβρίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε για πρώτη φορά στρατηγική για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της εβραϊκής ζωής, με σκοπό να στηρίξει τις χώρες της ΕΕ και την κοινωνία των πολιτών στον αγώνα τους κατά του αντισημιτισμού.
Η μνήμη του Ολοκαυτώματος αποτελεί βασικό πυλώνα των προσπαθειών για να εξασφαλιστεί ότι δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την ιστορία μας.
Φέτος, στο πλαίσιο των δράσεων εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης του Ολοκαυτώματος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε στις 23 Ιανουαρίου το συνέδριο μνήμης του Ολοκαυτώματος με τίτλο «Remembering the Past. Shaping the Future», σε συνεργασία με τη σουηδική Προεδρία του Συμβουλίου, τη σουηδική Προεδρία της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA) και εβραϊκές κεντρικές οργανώσεις με έδρα τις Βρυξέλλες.
Για την αύξηση της ευαισθητοποίησης και την καταπολέμηση των προσπαθειών στρέβλωσης του Ολοκαυτώματος, η Επιτροπή δρομολόγησε και συνεχίζει την παγκόσμια εκστρατεία #ProtectTheFacts, μαζί με τη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, την UNESCO και τα Ηνωμένα Έθνη.
Το 2005, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών εξέδωσε ψήφισμα για τη μνήμη του Ολοκαυτώματος (60/7) με το οποίο ορίστηκε η 27η Ιανουαρίου ως διεθνής ημέρα μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Στις 27 Ιανουαρίου 1945 οι συμμαχικές δυνάμεις απελευθέρωσαν τους κρατούμενους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και θανάτου Άουσβιτς-Μπίρκεναου.
Το ψήφισμα καλεί όλα τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών να τιμούν τη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος και να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχετικά με την ιστορία του Ολοκαυτώματος, με στόχο να αποτραπούν μελλοντικές πράξεις γενοκτονίας. Καλεί σε ενεργητική διατήρηση των τοποθεσιών του Ολοκαυτώματος που χρησίμευσαν ως ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου, ως στρατόπεδα συγκέντρωσης, ως στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και ως φυλακές.
Τον Ιανουάριο του 2022 ο ΟΗΕ εξέδωσε περαιτέρω ψήφισμα με το οποίο καταδικάζονται η άρνηση και η στρέβλωση του Ολοκαυτώματος. Το ψήφισμα καλεί τα μέλη του ΟΗΕ και τις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης να λάβουν ενεργά μέτρα για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και της άρνησης ή της στρέβλωσης του Ολοκαυτώματος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να εργαστούν κατά του αντιτσιγγανισμού ως μέρος του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ για τους Ρομά και της σύστασης του Συμβουλίου για τους Ρομά. Στις 9 Ιανουαρίου 2023 εγκρίθηκε η πρώτη έκθεση αξιολόγησης των εθνικών στρατηγικών πλαισίων των κρατών μελών για τους Ρομά.
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες» (CERV), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παράσχει το 2023 περισσότερα από 10 εκατ. ευρώ ενωσιακής χρηματοδότησης για τη στήριξη έργων σχετικά με την ευρωπαϊκή μνήμη. Ιδιαίτερη προτεραιότητα θα δοθεί σε έργα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της μνήμης του Ολοκαυτώματος, της εκπαίδευσης και της έρευνας ή στην καταπολέμηση της άρνησης και της στρέβλωσης του Ολοκαυτώματος.
Περισσότερα στοιχεία είναι διαθέσιμα εδώ.
