Το 2015 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακήρυξε τη 2α Αυγούστου ως ετήσια Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ρομά, για να τιμήσει τη μνήμη των 500.000 Ευρωπαίων Ρομά που δολοφονήθηκαν στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη, οι οποίοι αντιπροσώπευαν τουλάχιστον το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού Ρομά εκείνη την περίοδο.
Η ημερομηνία της 2ας Αυγούστου επιλέχθηκε για την επέτειο επειδή τη νύχτα της 2ας προς την 3η Αυγούστου 1944, 2.897 Ρομά, κυρίως γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, σκοτώθηκαν στον καταυλισμό της οικογένειας Τσιγγάνων (“Zigeunerfamilienlager” “Gypsy family camp”) στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να εργαστούν κατά του αντιτσιγγανισμού στο πλαίσιο του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ για τους Ρομά, που εγκρίθηκε το 2020, και της σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με τους Ρομά.
Το πλαίσιο προβλέπει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση τριών πυλώνων: ισότητα με όλα τα άλλα μέλη της κοινωνίας, κοινωνική και οικονομική ένταξη και συμμετοχή στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή. Στις 9 Ιανουαρίου 2023 εγκρίθηκε η πρώτη έκθεση αξιολόγησης των εθνικών στρατηγικών πλαισίων των κρατών μελών για τους Ρομά.
Όπως τονίζεται στην έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής του 2023, αρκετά κράτη μέλη έχουν συμπεριλάβει μέτρα για την προώθηση της ιστορίας και του πολιτισμού των Ρομά στις εθνικές στρατηγικές τους για τους Ρομά. Τα μέτρα αυτά ποικίλλουν από τη διευκόλυνση του διαλόγου έως την αναγνώριση προηγούμενων αδικιών και τη συμμετοχή σε διαδικασίες συμφιλίωσης, την εισαγωγή και ανάπτυξη σχετικών θεμάτων στα προγράμματα σπουδών και τα σχολικά βιβλία, τις εκδηλώσεις μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ρομά στις 2 Αυγούστου.
Για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με το Ολοκαύτωμα των Ρομά, η Επιτροπή επέκτεινε την παγκόσμια εκστρατεία #ProtectTheFacts, η οποία υλοποιείται από κοινού με τη Διεθνή Συμμαχία Μνήμης του Ολοκαυτώματος (IHRA), την UNESCO και τα Ηνωμένα Έθνη, ώστε να συμπεριλάβει και την οπτική των Ρομά.
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες» (CERV), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει ενωσιακή χρηματοδότηση για τη στήριξη έργων σχετικά με την ευρωπαϊκή μνήμη. Ιδιαίτερη προτεραιότητα θα δοθεί σε έργα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της μνήμης του Ολοκαυτώματος, της εκπαίδευσης και της έρευνας ή στην καταπολέμηση της άρνησης και της στρέβλωσης του Ολοκαυτώματος.
“Η Ευρώπη έχει χρέος να προστατεύσει τις μειονότητές της από τον ρατσισμό και τις διακρίσεις”
Με αφορμή την Ημέρα Μνήμη του Ολοκαυτώματος των Ρομά η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η αντιπρόεδρος για θέματα Αξιών και Διαφάνειας, Βιέρα Γιούροβα, και η επίτροπος Ισότητας, Χέλενα Ντάλι, προέβησαν στην ακόλουθη δήλωση:
«Με την ευκαιρία της Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ρομά, αποτίουμε φόρο τιμής στη μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων Ρομά θυμάτων του Ολοκαυτώματος και ανανεώνουμε τις προσπάθειες και τη δέσμευσή μας για την οικοδόμηση μιας ένωσης ισότητας. Αναλογιζόμαστε ότι η ελευθερία που απολαμβάνουμε σήμερα φέρει ευθύνη και απαιτεί δράση. Η Ευρώπη έχει χρέος να προστατεύσει τις μειονότητές της από τον ρατσισμό και τις διακρίσεις.
Καθώς μειώνεται ο αριθμός των επιζώντων και των μαρτύρων αυτής της φρικαλεότητας, είναι καθήκον μας, περισσότερο από ποτέ, να συνεχίσουμε να θυμόμαστε αυτούς τους ανθρώπους και να μεταφέρουμε τις μαρτυρίες τους. Για τον λόγο αυτό, η εκπαίδευση σχετικά με το Ολοκαύτωμα παραμένει ακρογωνιαίος λίθος για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας και την προώθηση της διαρκούς προσπάθειας για την καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού, του αντισημιτισμού, των προκαταλήψεων και του μίσους.
Η φρικτή ιστορία του Ολοκαυτώματος απαιτεί από εμάς να διαμορφώσουμε και να εφαρμόσουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα προστασίας από τις διακρίσεις, το οποίο θα επιτρέπει τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων για όλα τα άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι, η Επιτροπή καλεί εκ νέου όλα τα κράτη μέλη να δεσμευτούν στο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά. Μαζί θα καταπολεμήσουμε και θα εξαλείψουμε τον αντιτσιγγανισμό σε όλες τις μορφές του!».
Κεντρική φωτογραφία photo copyright Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma
