Η 27η Ιανουαρίου έχει καθιερωθεί διεθνώς ως η Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, της μελανότερης ίσως σελίδας στην Ιστορία της Ευρώπης του 20ου αιώνα.
Χρέος όλων μας, σε όσους χάθηκαν, στους επιζώντες και στις επόμενες γενιές είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης και η προστασία και ενίσχυση του εβραϊκού τρόπου ζωής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 5 Οκτωβρίου του 2021 αποφάσισε να αναλάβει μία σειρά από δράσεις για την περίοδο 2021-2030, ώστε να καταπολεμήσει τον αντισημιτισμό και να ενισχύσει τον εβραϊκό τρόπο ζωής.
Μία από τις σημαντικές αποφάσεις είναι η δημιουργία ενός Μνημείου για τους Εβραίους Μάρτυρες και Ήρωες του Ολοκαυτώματος, στις Βρυξέλλες, ώστε να μην ξεθωριάσουν οι μνήμες της σκοτεινής αυτής περιόδου.
Στις 23 Ιανουαρίου του 2023 Ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, Αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, κήρυξε την έναρξη της διάσκεψης «Θυμόμαστε το παρελθόν, διαμορφώνουμε το μέλλον», η οποία πραγματοποιείται ενόψει της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης του Ολοκαυτώματος στις 27 Ιανουαρίου στις Βρυξέλλες.
Στο πλαίσιο των δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που οργανώνονται σε όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ, η Αντιπροσωπεία της της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα προτείνει το ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ (παραγωγής 2021) Πορεία στο Χρόνο , το οποίο είναι διαθέσιμο στην πλατφόρμα ERTFLIX.
Το ντοκιμαντέρ ιχνηλατεί την Ιστορία των ΓιαννιωτοΕβραίων αναδεικνύοντας την πολυκύμαντη ιστορία τους. Η εβραϊκή κοινότητα Ιωαννίνων υπήρξε το κέντρο του Ελληνόφωνου Ρωμανιώτικου Εβραϊσμού για αρκετούς αιώνες.
Με την ενεργή της παρουσία στα Γιάννενα, από τη βυζαντινή εποχή μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην οικονομική, πολιτική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή της πόλης, που αποτυπώνεται ως σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην έλευση και τη διαχρονική παρουσία των Εβραίων στα Γιάννενα, τις ενδοκοινοτικές και διακοινοτικές σχέσεις τους, την κοινωνική διαστρωμάτωση, τη μέριμνα για την εκπαίδευση, την εθιμική ζωή και τους επηρεασμούς που δέχθηκαν από τις χριστιανικές παραδόσεις της περιοχής.
Ερευνάται επίσης η καλλιέργεια του αντισημιτισμού στην περιοχή, παρουσιάζεται η ενσωμάτωση των Γιαννιωτοεβραίων στο Ελληνικό Εθνικό Κράτος, καθώς και η συμμετοχή τους στους εθνικούς αγώνες και την Εθνική Αντίσταση.
Η έρευνα επικεντρώνεται και στον εκτοπισμό της Ρωμανιώτικης εβραϊκής κοινότητας, τον Μάρτιο του 1944 από τους ναζί, στη στάση των τοπικών αρχών και των πολιτών, καθώς και στην αρπαγή των περιουσιών τους.
Σημεία προβληματισμού, επίσης, αποτελούν η σιωπή της μνήμης που ακολούθησε τα τραγικά γεγονότα του εκτοπισμού, η ανάδυσή της στη δημόσια σφαίρα στα τέλη του 20ού αιώνα, καθώς και το φαινόμενο της μετα-μνήμης σε σχέση με τις μελλοντικές γενιές, τις οποίες απειλεί ένας νέος ρατσιστικός λόγος που αναπτύσσεται επικίνδυνα στην υφήλιο από ακροδεξιά και ξενοφοβικά κινήματα.
Έρευνα-Παρουσίαση: Παναγιώτης Τζόκας
Σκηνοθεσία: Μανώλης Παπανικήτας
Διεύθυνση παραγωγής: Παναγιώτης Κατσούλης
