Τα έμφυλα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις παγιώνονται στο μυαλό των ανθρώπων ήδη από την παιδική ηλικία.
Από τις δεξιότητες που αποκτούμε ως παιδιά μέχρι το αντικείμενο που σπουδάζουμε και τη σταδιοδρομία που ακολουθούμε, οι προσδοκίες για τις γυναίκες και για τους άνδρες, για τα κορίτσια και για τα αγόρια, οι οποίες απορρέουν από στερεότυπα, μπορούν να περιορίσουν τις φιλοδοξίες, τις επιλογές και την ελευθερία μας.
Επομένως, πρέπει να διερωτηθούμε ποιες επιλογές μας είναι αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης και ποιες οφείλονται σε στερεότυπα.
Τι σου έρχεται στον νου όταν βλέπεις μια πυροσβέστρια; Βλέπεις κάτι απροσδόκητο;
Στο άκουσμα της λέξης «πυροσβέστης», οι περισσότεροι άνθρωποι φαντάζονται έναν άνδρα. Είναι σημαντικό, ωστόσο, τα κορίτσια να συνειδητοποιήσουν ότι μπορούν να ακολουθήσουν επαγγέλματα τα οποία συνήθως θεωρούνταν «ανδρικά».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρώτη γυναίκα στην Τσεχία, η οποία εργάζεται, από το 2022, ως πυροσβέστρια στην επιχειρησιακή ομάδα αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Παρομοίως, τα αγόρια μπορούν να ακολουθήσουν επαγγέλματα τα οποία ενδεχομένως θεωρούνται «γυναικεία». Τα επαγγέλματα θα πρέπει να σχετίζονται με την ικανότητα και με το πάθος για μια δουλειά, και όχι με το φύλο.
Είναι ώρα να αμφισβητήσουμε τα έμφυλα στερεότυπα
Ήδη από το νηπιαγωγείο, τα παιδιά αρχίζουν να σκέφτονται τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν. Ήδη από τότε εκτίθενται σε έμφυλα στερεότυπα. Μέσω των παιχνιδιών και των δραστηριοτήτων, τα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες, οι οποίες είναι σημαντικές, όχι μόνο για την εργασία, αλλά και για τη ζωή γενικότερα. Τα πρότυπα των ενηλίκων μπορούν επίσης να ασκήσουν ισχυρή επίδραση στα παιδιά.
Μελέτες έχουν δείξει ότι, από πολύ νωρίς, τα παιδιά αρχίζουν να συσχετίζουν τα διάφορα επαγγέλματα με το ανδρικό ή με το γυναικείο φύλο. Μεγαλώνοντας, τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να καθοδηγηθούν ώστε να επιλέξουν τις σπουδές ή την επαγγελματική κατάρτιση σε τομείς όπως εκπαίδευση, υγεία, κοινωνικές υπηρεσίες και ανθρωπιστικές επιστήμες. Αντιθέτως, τα αγόρια έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιλέξουν και να ακολουθήσουν τις σπουδές ή την επαγγελματική κατάρτιση σε τομείς όπως θετικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά (STEM). Παρότι πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τις αποφάσεις που σχετίζονται με τις εκπαιδευτικές και τις επαγγελματικές επιλογές, είναι σημαντικό να συζητήσουμε την επίδραση που ασκούν τα έμφυλα στερεότυπα.
Οι ανισότητες μεταξύ των φύλων στην εκπαίδευση αναπαράγονται στην αγορά εργασίας. Το γεγονός αυτό έχει επιπτώσεις στο εισόδημα και στη σταδιοδρομία. Οι μισθοί στον κλάδο της παροχής φροντίδας, για παράδειγμα, είναι πολύ χαμηλότεροι από τους μισθούς στον ενεργειακό και στον κατασκευαστικό κλάδο, οι οποίοι είναι ανδροκρατούμενοι.
Προκειμένου να καταργήσουμε τα στερεότυπα, είναι σημαντικό να καλλιεργήσουμε την αμφισβήτησή τους στις νεαρές ηλικίες. Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη πώς αλληλεπιδρούν τα έμφυλα στερεότυπα με άλλες μορφές προκατάληψης, οι οποίες ενισχύουν τις διακρίσεις.
Στο πλαίσιο μιας σειράς δράσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί την ισότητα των φύλων στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας. Ορισμένα μέτρα αποσκοπούν στην προσέλκυση περισσότερων γυναικώνσε τομείς στους οποίους υποεκπροσωπούνται, όπως το περιβάλλον, η ενέργεια και οι ψηφιακές τεχνολογίες. Κάποια άλλα μέτρα στοχεύουν στη γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων. Μπορείς κι εσύ, μέσα από απλές ενέργειες, να αμφισβητήσεις τα έμφυλα στερεότυπα. Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσεις τα στερεότυπα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτά επηρεάζουν, για παράδειγμα, τις επιλογές που αφορούν τη σταδιοδρομία και τις σπουδές μας.
Αντιμετώπιση των έμφυλων στερεοτύπων στην πράξη
Ο μόνος τρόπος να ξεπεράσουμε τα έμφυλα στερεότυπα είναι να προβαίνουμε σε στοχευμένες δράσεις και να ενθαρρύνουμε επιλογές σταδιοδρομίας απαλλαγμένες από έμφυλα στερεότυπα. Μάθε περισσότερα σχετικά με ορισμένα έργα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ, τα οποία αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των έμφυλων στερεοτύπων.
