Η υπερβολική ζέστη είναι ολοένα και πιο επικίνδυνη στις πόλεις και τις αστικές περιοχές. Το JRC* εντοπίζει μέτρα που μπορούν να λάβουν οι τοπικές αρχές για τη διαχείριση αυτών των κινδύνων.
Οι καύσωνες είναι από τις πιο σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και οι θερμοκρασίες που σπάνε ρεκόρ γίνονται όλο και πιο συχνές και έντονες.
Οι δομημένες αστικές περιοχές και οι πόλεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην υπερβολική ζέστη: αυτό το φαινόμενο επηρεάζει πάνω από 1,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Σχεδόν οι μισές από τις περίπου 10.000 πόλεις στον κόσμο έχουν αντιμετωπίσει αυξημένη έκθεση στη ζέστη τις τελευταίες 4 δεκαετίες. Μια νέα σύνοψη πολιτικής του JRC παρέχει μια επισκόπηση των στρατηγικών, των βέλτιστων πρακτικών και των εργαλείων πολιτικής για να βοηθήσουν τις τοπικές αρχές στις πόλεις της ΕΕ να διαχειριστούν την υπερβολική ζέστη.
Ακραίες θερμοκρασίες και αστικά νησιά θερμότητας
Τα κύματα καύσωνα είναι παρατεταμένες περίοδοι εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών που μπορεί να οδηγήσουν σε αστική υπερθέρμανση και σε αστικές θερμικές νησίδες (UHI).
Αυτό το φαινόμενο UHI μεταβάλλει την επιφάνεια των πόλεων, καθιστώντας τες σημαντικά θερμότερες από τις γύρω προαστιακές και αγροτικές περιοχές – κατά μέσο όρο 4-6 βαθμούς υψηλότερη και με κορυφές έως και 10 βαθμούς πάνω από τις γειτονικές περιοχές.
Γιατί όμως οι πόλεις μας γίνονται τόσο ζεστές;
Οι αστικές περιοχές έχουν πολλά χαρακτηριστικά που αυξάνουν τη θερμότητα. Για παράδειγμα, στις πόλεις υπάρχουν πιο σφραγισμένες επιφάνειες όπως δρόμοι και κτίρια που απορροφούν θερμότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας και την απελευθερώνουν τη νύχτα.
Υπάρχει επίσης μεγαλύτερη πυκνότητα ανθρώπων και υποδομών όπως τα συστήματα δημόσιων μεταφορών που εκπέμπουν θερμότητα. Αυτό συνδυάζεται με χαμηλό αερισμό και λιγότερους χώρους πρασίνου και υδάτινες οδούς, που μπορούν όλα να βοηθήσουν στη μείωση της θερμοκρασίας.
Οι συνέπειες της υπερβολικής ζέστης δεν είναι μόνο άβολες αλλά και επικίνδυνες. Εκτός από τις αφόρητες θερμοκρασίες που μπορούν να προκαλέσουν αφυδάτωση, θερμοπληξία και άλλες βραχυπρόθεσμες φυσικές επιπτώσεις, τα φαινόμενα UHI παγιδεύουν επίσης τη ρύπανση, η οποία μειώνει την ποιότητα του αέρα και οδηγεί σε μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία.
Αυτά επηρεάζουν δυσανάλογα τις ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες: άτομα με χαμηλό εισόδημα, άνεργους και άστεγους, καθώς και παιδιά, ηλικιωμένους και όσους πλήττονται από χρόνιες παθήσεις. Οδηγούν επίσης σε αυξημένη ζήτηση ενέργειας, αυξάνοντας το οικολογικό αποτύπωμα των πόλεων.
Πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε την υπερβολική ζέστη;
Αυτή η σύνοψη πολιτικής του JRC ενθαρρύνει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να συνδυάζουν δράσεις μετριασμού και προσαρμογής – μειώνοντας τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου αυξάνοντας παράλληλα την ανθεκτικότητα στις ακραίες θερμοκρασίες.
Πολλές από αυτές τις ενέργειες αναλαμβάνονται από τις πόλεις ως μέρος του Παγκόσμιου Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια.
Η ισπανική πόλη της Μούρθια, για παράδειγμα, κέρδισε το βραβείο «Σύμφωνο των Δημάρχων» για τις ενέργειές τους για την αντιμετώπιση της αστικής υπερθέρμανσης. Αυτά περιελάμβαναν την επανεπένδυση σκούρων ασφάλτινων δρόμων με πιο ανοιχτόχρωμα υλικά για να αντανακλούν αντί να απορροφούν το ηλιακό φως, μειώνοντας σημαντικά τις επιφανειακές θερμοκρασίες.
Αυτή η απλή ενέργεια με μεγάλο αντίκτυπο ήταν μόνο ένα από τα 61 μέτρα που έλαβε η πόλη για να προσαρμοστεί στην υπερβολική ζέστη. Με αυτήν την πολιτική σύνοψη, το JRC εντοπίζει το καλύτερο για να βοηθήσει στην ενημέρωση των τοπικών αρχών σχετικά με τα μέτρα που μπορούν να λάβουν για την αντιμετώπιση της αστικής ζέστης.
Για παράδειγμα: Ενσωμάτωση και ενίσχυση πράσινων υποδομών, όπως η προώθηση πράσινων τοίχων και στεγών και η αύξηση του αριθμού των δέντρων και των επιφανειών με βλάστηση. Τα δέντρα και οι χώροι πρασίνου έχουν εξαιρετική ικανότητα να ψύχουν τον αέρα στις πόλεις: σύμφωνα με μια μελέτη σε περισσότερες από 600 ευρωπαϊκές πόλεις, τα αστικά δέντρα μειώνουν τη θερμοκρασία του αέρα κατά 0,8 βαθμούς κατά μέσο όρο, με κορυφές.
–Εισαγωγή υδάτινων στοιχείων και ροής νερού σε κοινόχρηστους χώρους και παροχή πόσιμου νερού στον πληθυσμό, παράλληλα με την αποτελεσματικότερη χρήση του νερού.
–Μετασκευή και ανακαίνιση κτιρίων με μόνωση και παντζούρια, καθώς και χρήση ανακλαστικών υλικών, όπως λευκή μπογιά, σε δρόμους και κτίρια.
–Προώθηση της αστικής γεωργίας.
–Παροχή έγκαιρων μέτρων υγειονομικής περίθαλψης, για παράδειγμα συστημάτων προειδοποίησης για την καθοδήγηση του πληθυσμού κατά τη διάρκεια ακραίων θερμοκρασιών ή εμφάνιση της θέσης των καταφυγίων και των σημείων πόσιμου νερού.
–Εμπνευσμένα παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών περιλαμβάνουν ένα δίκτυο πιλοτικών σχολείων στη Βαρκελώνη που μετατράπηκαν σε καταφύγια ψύξης, ανοιχτά στο κοινό κατά τη διάρκεια των καύσωνα. και την υιοθέτηση λύσεων που βασίζονται στη φύση στο Τορίνο.
Μια πλήρης επισκόπηση των βασικών ευρημάτων σχετικά με την ακραία ζέστη στις πόλεις της ΕΕ, τις στρατηγικές συστάσεις και τα εργαλεία παρακολούθησης είναι διαθέσιμη στο Policy Brief: Πόλεις της ΕΕ και ακραίες θερμοκρασίες.
Οι αποτελεσματικές πολιτικές και δράσεις που βασίζονται στον τόπο απαιτούν βαθύτερη κατανόηση των διακυμάνσεων της θερμοκρασίας και της αστικής κατανομής τους. Κάθε πόλη είναι μοναδική και τα σχέδια αστικής προσαρμογής πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον δικό τους χώρο και γεωγραφία για να στοχεύουν αποτελεσματικά τις περιοχές υψηλής έκθεσης και τις ευάλωτες γειτονιές.
Θετική επίδραση στην κοινωνία
Αυτή η έρευνα βοηθά τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές να αναπτύξουν πρακτικές και οικονομικά αποδοτικές πολιτικές για την καλύτερη διαχείριση της ακραίας ζέστης καθώς οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται. Σε συνεργασία με εταίρους όπως το Σύμφωνο των Δημάρχων για την εφαρμογή αυτών των πολιτικών, το JRC συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
*Το JRC είναι ο κύριος ιστότοπος του European Commission’s Joint Research Centre. The JRC παρέχει τεκμηριωμένη επιστήμη και γνώση, υποστηρίζοντας τις πολιτικές της ΕΕ για θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία.
