6 Φεβρουαρίου – Διεθνής Ημέρα Μηδενικής Ανοχής στον Ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων
Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκαλεί ισόβια βλάβη στη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών και των κοριτσιών. Είναι μια από τις πιο βάρβαρες εκδηλώσεις της πατριαρχίας που διαπoτίζει τον κόσμο.
Περίπου 4,2 εκατομμύρια κορίτσια κινδυνεύουν – μόνο το 2023 – να υποστούν αυτή την πράξη έμφυλης βίας. Χρειαζόμαστε επείγουσες επενδύσεις και δράση για την επίτευξη του στόχου των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων έως το 2030.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες για τη μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων των γυναικών ή άλλον τραυματισμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων για μη ιατρικούς λόγους.
600.000 γυναίκες ζουν με τις συνέπειες της πρακτικής αυτής στην Ευρώπη
Εκτιμάται ότι σε μόλις 17 ευρωπαϊκές χώρες 190.000 κορίτσια κινδυνεύουν με ακρωτηριασμό, ενώ 600.000 γυναίκες ζουν με τις συνέπειες της πρακτικής αυτής στην Ευρώπη. Κάθε χρόνο τουλάχιστον 20.000 γυναίκες και κορίτσια έρχονται ως αιτούσες άσυλο στην Ευρώπη από χώρες όπου διατρέχουν κίνδυνο ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι μια πρακτική που πραγματοποιείται σε νεαρά κορίτσια, από τη νηπιακή τους ηλικία μέχρι την ηλικία των 15 ετών, για μια σειρά από εσφαλμένους πολιτισμικούς ή κοινωνικούς λόγους. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων συνιστά μορφή βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, η οποία έχει σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι σταθερά προσηλωμένη στον τερματισμό όλων των μορφών έμφυλης βίας, σύμφωνα με τις ενωσιακές πολιτικές για την ισότητα. Η δέσμευση αυτή περιγράφεται στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2020-2024, στη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2020-2025, στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων III και στη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, η οποία αποσκοπεί στον τερματισμό της βίας κατά των παιδιών, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ.
Η ποινικοποίηση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί απαίτηση βάσει της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
Η σύμβαση αυτή έχει υπογραφεί από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και έχει κυρωθεί μέχρι σήμερα από 21 κράτη μέλη. Η Επιτροπή συνεργάζεται με το Συμβούλιο για την προσχώρηση της ΕΕ στη σύμβαση και παραμένει απόλυτα προσηλωμένη σ’ αυτόν τον στόχο.
Στις 8 Μαρτίου 2022 η Επιτροπή υπέβαλε νέα πρόταση για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, και το 2023 θα εκδώσει ειδική σύσταση για την πρόληψη επιβλαβών πρακτικών, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Έτσι θα παρέχεται πρόσθετη, εξειδικευμένη στήριξη και προστασία στα θύματα αυτής της βίας.
Το πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες» παρέχει χρηματοδότηση σε έργα για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Στο πλαίσιο της πρόσκλησης υποβολής προτάσεων του 2022 για το πρόγραμμα DAPHNE επιλέχθηκαν δέκα έργα και χορηγήθηκαν 5,6 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η πρόληψη των γάμων παιδιών στην κοινότητα των Ρομά στη Βουλγαρία, η δημιουργία ασφαλών χώρων για τις μετανάστριες —γυναίκες και κορίτσια- ώστε να μοιραστούν τις εμπειρίες τους στο Λουξεμβούργο και, γενικότερα, η συμμετοχή των νέων στην πρόληψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Ευρώπη.
Από τις 7 Μαρτίου οι εθνικές αρχές θα μπορούν να βασίζονται στο ανανεωμένο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν. Το σύστημα αυτό θα παρέχει στις εθνικές αρχές μια νέα κατηγορία καταχωρίσεων με στόχο την πρόληψη των μετακινήσεων δυνητικών θυμάτων που έχουν εντοπιστεί, μέσω της προστασίας των ευάλωτων γυναικών και κοριτσιών που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα έμφυλης βίας, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού (1989), στην οποία είναι συμβαλλόμενα μέρη όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καταδικάζει επίσης τη βία κατά των παιδιών, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Το 2021 η Επιτροπή εξέδωσε ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, η οποία περιλαμβάνει συγκεκριμένες δράσεις και συστάσεις για τον τερματισμό κάθε μορφής βίας κατά των παιδιών, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Από το 2016 η ΕΕ στηρίζει επίσης το κοινό πρόγραμμα UNFPA-UNICEF για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, έχοντας συνεισφέρει συνολικά 18,5 εκατ. ευρώ. Η ΕΕ επιδιώκει να μετασχηματίσει τα κοινωνικά και τα έμφυλα πρότυπα μέσα από τη συνεργασία με άνδρες και αγόρια, η οποία έχει καθοριστική σημασία για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Έως το 2021 το πρόγραμμα είχε δημιουργήσει 1.758 συνασπισμούς ανδρών και αγοριών με στόχο την ενεργητική υποστήριξη της εξάλειψης του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στις οικογένειες και τις κοινότητές τους.
Το σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο που υπέβαλε η Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2020 αποσκοπεί επίσης στην ενίσχυση των εγγυήσεων προστασίας που παρέχονται στα άτομα με ειδικές ανάγκες και διασφαλίζει ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια που ζουν υπό τον φόβο δίωξης ή αντιμετωπίζουν κίνδυνο ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων τους δικαιούνται διεθνή προστασία.
Με αφορμή τη Διεθνής Ημέρα Μηδενικής Ανοχής στον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, 6 Φεβρουαρίου 2023, ο ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας και αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Τζουζέπ Μπορέλ, η αντιπρόεδρος για θέματα Αξιών και Διαφάνειας, Βιέρα Γιούροβα, η αντιπρόεδρος για θέματα Δημοκρατίας και Δημογραφίας, Ντούμπραβκα Σούιτσα, η επίτροπος Ισότητας, Χέλενα Ντάλι, και η επίτροπος Διεθνών Εταιρικών Σχέσεων, Γιούτα Ουρπιλάινεν, ένωσαν τις φωνές τους προκειμένου να διατρανώσουν την αμετάθετη δέσμευση της ΕΕ για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων σε παγκόσμιο επίπεδο και προέβησαν στην ακόλουθη δήλωση:
«Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μορφή βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Δεν έχει κανένα όφελος για την υγεία και προκαλεί διά βίου βλάβη στις γυναίκες και τα κορίτσια.
Πλήττει πάνω από 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, από τα οποία 600.000 εκτιμάται ότι ζουν στην Ευρώπη. Πρέπει να αναλάβουμε αποφασιστική δράση για να φέρουμε την αλλαγή και να εξαλείψουμε αυτή την πρακτική, αν θέλουμε να έχουμε επιτύχει μέχρι το 2030 τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (Στόχος 5.3) για μηδενικό ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Ο μετασχηματισμός των κοινωνικών και των έμφυλων προτύπων μέσα από τη συνεργασία με άνδρες και αγόρια έχει καθοριστική σημασία για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Από το 2016 η ΕΕ στηρίζει το κοινό πρόγραμμα UNFPA-UNICEF για τον σκοπό αυτό με 18,5 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας 1.758 συνασπισμούς ανδρών και αγοριών.
Πέρυσι η Επιτροπή πρότεινε κανόνες σε ενωσιακό επίπεδο με σκοπό την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Οι νέοι κανόνες θα περιλαμβάνουν την ποινικοποίηση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων σε ολόκληρη την ΕΕ. Φέτος θα υποβάλουμε επίσης σύσταση για την πρόληψη, ευθύς εξαρχής, των επιβλαβών πρακτικών κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
Συχνά ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων δεν πραγματοποιείται στην ΕΕ, αλλά τα κορίτσια μεταφέρονται σε τρίτη χώρα για τον σκοπό αυτό. Από τον Μάρτιο, η αστυνομία και οι συνοριοφύλακες θα ειδοποιούνται όταν πρόκειται για πρόσωπο που διατρέχει κίνδυνο έμφυλης βίας, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, χάρη στο αναβαθμισμένο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν.
Καθώς φέτος γιορτάζουμε την 75ή επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, είναι καιρός οι γυναίκες και τα κορίτσια να απαλλαγούν οριστικά από τη βία. Είναι ευθύνη μας να προστατεύσουμε το δικαίωμά τους στην ασφάλεια και τη σωματική αυτονομία. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων πρέπει να σταματήσει.»
